شکوفایی آموزش و پرورش؛ توجه به ساختارها، فرآیندها

رضا چاوشان در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی پایگاه خبری تحلیلی «صبح توس» با اشاره به اینکه در ایام هفته معلم معمولاً فرصتی است تا به مسائل مربوط به معلمان و فرهنگیان بیشتر توجه شود، اظهار کرد: اگر به علت نام‌گذاری این هفته و شهادت استاد شهید علامه مطهری نگاه کنیم، به شخصیت این شهید بزرگوار که توسط منافقین کوردل به شهادت رسید دقت کنیم جایگاه، شأن و ارزش یک معلم کامل و احترام معلم روشن می‌شود.

وی تصریح کرد: موضوع اصلی و اساسی در بحث جایگاه معلم توجه به این است که باید با چه سبک و سیاقی معلم مسیر خودش را ادامه دهد و به جلو برود تا آن هنرنمایی معلمی بروز و ظهور داشته باشد.

کارشناس فرهنگی و اجتماعی با اشاره به اینکه یکی از موارد بسیار مهم در جریان تعلیم و تعلم  قطعاً شخصیت اثرگذار معلم است و اینکه با چه سیستمی و چطوری معلم‌های ما مشغول به فعالیت می‌شوند،افزود: وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم و تحقیقات دو وزارتخانه‌‌ای هستند که با بحث تعلیم و تعلم و آموزش مرتبط هستند و به طور ویژه آموزش و پرورش نهادی است که هم به لحاظ تربیتی و هم به لحاظ آموزشی ارتباط بیشتری با این موضوع دارد، البته برخی نهادهای دیگر نیز وجود دارند اما به گستردگی آموزش و پرورش نیستند.

چاوشان گفت: ساختاری که برای جذب معلمان در طول این سال‌های اخیر شاهد هستیم این بوده که به علل مختلف میزان نیروی انسانی مورد نیاز تأمین نشده است و با یک سری از آزمون‌ها آن کمبود نیرو جبران شده است.

وی تصریح کرد: وقتی این موضوع را مطرح می‌کنیم دلیل بر این نیست که تمام کسانی که از طریق این آزمون‌ها جذب آموزش و پرورش شدند، مثلاً افراد مناسبی نیستند، بلکه موضوع اصلی ما فرآیند است، موضوع ما در بحث فرآیند حضور معلم در کلاس درس است.

به دلیل کمبود نیرو موضوع تربیت معلم به حاشیه رفته است

کارشناس فرهنگی و اجتماعی با اشاره به اینکه سیستم قبلی در حال حاضر هم وجود دارد، اما کارایی قوی ندارد، اظهار کرد: به دلیل کمبود نیرو، موضوع تربیت معلم به حاشیه رفته است، زمانی که از کنکور دانشجوی معلم می‌گرفتند و با گذران دروس مرتبط‌تر، تعلیم‌ می‌دیدند و بعد آن مسائل مرتبط‌تر با آموزش و پرورش وارد سیستم می‌شدند.

وی در ادامه افزود: در حال حاضر شاهد یک ناترازی در بحث خود معلم‌ها هستیم، فردی که به نام معلم در کلاس حاضر شده است احتمال اینکه آن شاخصه‌های آموزش و پرورش را نداشته باشد وجود دارد، باید این نکته را مدنظر داشت که  آموزش‌ها کاهش پیدا کرده است، هرچند دوره‌های ضمن خدمتی برگزار می‌شود اما تربیت معلم موضوع دیگری است.

چاوشان تأکید کرد: فرآیند جذب معلم یکی از فرآیندهای بسیار مهم و حائز اهمیت است که بارها راجع به آن صحبت شده و‌ بارها به این مسئله پرداخته شده است و راهکار‌هایی هم دارد که البته مستلزم وقت‌گذاری، طراحی و بعد عملکرد قوی است که نیاز به یک برنامه‌ریزی دارد، در چشم‌انداز بلندمدت مشخص است که ما برای چه میزان باید آموزش نیروی انسانی ببینیم و به همین ترتیب باید برنامه‌ریزی کرد و به صورت هدفمند به جلو برویم.

وی بیان کرد: بحث آموزش معلمان نیز یک مسئله قابل برنامه‌ریزی است و‌ باید به سمت فرآیندی برویم که ابتدا خود نیروی انسانی که قرار است آموزش و پرورش دانش آموزان را به عهده‌ بگیرد فردی خودساخته باشد و خود این فرد مؤثر و اثرگذار باشد‌.

کارشناس فرهنگی و اجتماعی افزود: اگر بخواهیم چنین افرادی را داشته باشیم قطعاً باید از سنین پایین‌تر شروع کنیم مثل اتفاقی که در حوزه‌های علمیه در حال انجام است و‌ اگر این افراد به این ترتیب وارد سیستم آموزش و پرورش شوند و از ابتدا یک جمعیت چند برابر ظرفیتی را وارد این فضا کنیم و بعد با برگزاری آزمون‌های مختلف و با روش‌های مختلف گزینشی، این‌ افراد پالایش شوند، به معنای واقعی انسان‌های فرهیخته‌تری به این جایگاه دست یابند قطعاً شاهد اتفاقاتی بهتر خواهیم بود.

 عدم توجه به نیازهای معلمان جریان آموزش و پرورش را تحت شعاع قرار داده است 

وی بیان کرد: این مسیر قطعاً متفاوت با آن چیزی است که در حال حاضر شاهد هستیم و از طرف دیگر یک سری مسائل اقتصادی نامناسب از طریق بخش خصوصی به آموزش و پرورش در حال تزریق است که مسئله اصلی آموزش و پرورش  را تحت شعاع قرار می‌دهد.

 چاوشان با اشاره به اینکه شاهد هستیم که گاهی برخی کارهای مافیایی توسط افراد معلم نما صورت می‌گیرد که آموزش و پرورش را یک مستمسکی کردند برای کارهای اقتصادی در قالب آزمون‌ها، مدارس غیرانتفاعی و در قالب‌های مختلف، تصریح کرد: وقتی این موضوع را مطرح می‌کنیم باز منظور این نیست که همه غیرانتفاعی‌ها خوب نیست یا همه آزمون‌ها درست نیست بلکه مسئله این است که جریان فرآیند چه می‌شود.

وی افزود: فردی به‌عنوان معلم وارد دستگاه آموزش و پرورش می‌شود و در فضای دولتی باید خدمت کند تمام دغدغه و هم و غمش می‌شود سمت اینکه مدارس غیرانتفاعی خودش را چه جوری پوشش بدهد و چطور از طریق مدارس غیرانتفاعی خودش مسائل اقتصادی را پوشش دهد.

چاوشان با اشاره به اینکه از سوی دیگر در بحث سیستم آموزش و پرورش مواردی است که مشکلاتی را ایجاد کرده که باعث شده است جریان آموزش و پرورش ما تحت شعاع قرار بگیرد، تصریح کرد: عدم توجه به نیازهای معلمان، شاید به علت کثرت این قشر باشد، یا اینکه نظام گسترده آموزش و پرورش ما بار مالی سنگینی را دارد این‌ موارد نباید باعث به وجود آمدن این موضوع شود که زندگی یک معلمی که بعد از آن فرآیندی که بیشتر گفته شد تحت شعاع قرار بگیرد.

وی در ادامه افزود: به عبارتی یک معلم مستمر تحت آموزش و نظارت باشد اما در مقابل هم شرایط خوب اقتصادی و اجتماعی  نیز داشته باشد، چرا که اگر در جامعه‌ای شأن و جایگاه معلم ارج نهاده شد و به درستی مورد احترام قرار گرفت روش اخلاق حاکم بر جامعه به شدت به سمت ادب و سجایای انسانی حرکت خواهد کرد.

کارشناس فرهنگی و اجتماعی تصریح کرد: وقتی  نیروی نخبه‌ یا خودساخته‌ای را وارد سیستم آموزش و پرورش می‌کنیم باید سعی شود که دغدغه‌های او را به حداقل برسانیم اما در حال حاضر شاهد این هستیم که بعضی از دبیران و معلمان عزیز گاهی اوقات در چند شیفت یا چند شغل فعالیت می‌کنند تا بتواند معیشت خود را تأمین کنند.

توجه ویژه به مدل طراحی و  فرآیند کتب درسی و محتوایی 

وی تأکید کرد: عدم توجه به اینکه فرآیند آموزش و پرورش یک فرآیند کوتاه‌مدت نیست و فرآیندی نیست که مثلاً در یک بازه زمانی ٢٠ الی ۵٠ ساله سیر خود را طی می‌کند آثار زیان‌بار تربیتی به‌جا می‌گذارد، مثلاً زمانی که یک معلم یک استاد به ثمر می‌نشیند و در اوج خودش قرار دارد، تمایل، علاقه و انرژی دارد بازنشسته می‌شود، این ظرفیت بالایی که در این فرد با تجربه، با تلاش، با مشقت و تحمل رشد دیگران در این فرد فرهیخته قرار گرفته کجا باید استفاده شود و ما آن نیروی انسانی کار بلد و باتجربه را از دست می‌دهیم.

چاوشان در ادامه با اشاره به اینکه باید به مدل طراحی و به اصطلاح فرآیند کتب درسی و محتوایی که در بحث آموزش و پرورش ارائه می‌شود توجه ویژه‌ای شود، اظهار کرد: حجم اتفاقاتی که در بیرون در حال رخ دادن است و به لحاظ به‌روزرسانی‌های مختلف خصوصاً رسانه‌ای صورت می‌گیرد لازم است در محتوا نیز همخوانی پیدا کند، در صورتی که این موضوع آن‌طور که باید و شاید رخ نداده یا به کندی جلو رفته البته در برخی موارد اتفاقات خوبی را نیز شاهد بودیم اما کم است.

توجه ویژه در فرآیند محتوایی به قرآن، نهج‌البلاغه و هویت اسلامی 

وی در ادامه افزود: مهم‌ترین این موضوعات در فرآیند محتوایی بحث توجه به قرآن، نهج‌البلاغه و هویت اسلامی، توجه به کتاب‌های شعرای بزرگ ایرانی مثل شاهنامه، حافظ، گلستان و بوستان سعدی و سایر نامداران ایرانی و هویت ملی است که این‌ها جای کار بسیاری دارد، این موضوعات باید طوری برنامه‌ریزی شود که مثلاً در قالب درسی و یا در قالب یک واحد درسی برای یک سال درسی گنجانده نشود بلکه از همان ابتدا دانش آموزان با آن مأنوس شوند.

وی خاطرنشان کرد: نظام آموزش و پرورش ما، نظام گسترده‌ای است که اگر توجه درستی به آن شود و اگر در فرآیند و ساختار آموزش و پرورش، به ویژه در ساختار اداری برخی از مسائلی که حاشیه است و عملاً تأثیر به سزایی در فرآیند آموزش و پرورش ندارد و باعث کندی این موضوع نیز می‌شود کنار گذاشته شوند‌، شاهد اتفاقات خوبی در سیستم آموزش و پرورش کشور خواهیم بود.

انتهای پیام/