آبخیزداری خط‌مقدم مقابله با بحران آب نیشابور‌

هادی آزادروح در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «صبح توس»؛ با بیان اینکه بحران آب یکی از مهم‌ترین چالش‌های امروز کشور است، اظهار کرد: شهرستان نیشابور نیز سال‌هاست با کاهش منابع آبی، افت سطح سفره‌های زیرزمینی و خسارات ناشی از سیلاب‌ها مواجه است و همین موضوع، ضرورت توجه به راهکارهای علمی و پایدار را دوچندان کرده است.
وی در خصوص آبخیزداری گفت: حوزه آبخیز به محدوده‌ای اطلاق می‌شود که تمامی روان‌آب‌های ناشی از بارش باران و برف در آن جمع‌آوری شده و از یک خروجی مشخص خارج می‌شود و هر اقدامی که با هدف مدیریت جامع آب و خاک در این محدوده انجام شود، در قالب عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری تعریف می‌شود.

تولید آب؛ نخستین کارکرد آبخیزداری
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری نیشابور افزود: آبخیزداری از دو مسیر اصلی به مقابله با بحران آب کمک می‌کند که مسیر نخست، تولید آب است. به‌طور متوسط، با اجرای عملیات آبخیزداری در هر هکتار، حدود ۵۰۰ مترمکعب آب تولید می‌شود. اجرای سازه‌های مکانیکی و عملیات بیولوژیک موجب نفوذ روان‌آب‌ها به زمین و تقویت سفره‌های آب زیرزمینی شده و نقش مستقیمی در احیای قنات‌ها و چشمه‌های پایین‌دست دارد.

کنترل سیلاب؛ کاهش خسارات به زیرساخت‌ها
آزادروح دومین کارکرد مهم آبخیزداری را کنترل سیل و سیلاب عنوان کرد و گفت: هر ساله سیلاب‌ها خسارات زیادی به زیرساخت‌ها، روستاها و شهرها وارد می‌کنند، اما تجربه نشان داده است در مناطقی که عملیات آبخیزداری اجرا شده، روان‌آب‌ها کنترل، سرعت سیلاب کاهش و میزان خسارات به‌طور محسوسی کمتر شده است.

آبخیزداری فراتر از احداث بندهای خاکی
وی با تأکید بر اینکه آبخیزداری تنها به احداث بندهای خاکی محدود نمی‌شود، تصریح کرد: بندهای خاکی فقط یکی از مصادیق آبخیزداری هستند و در پروژه‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری، انواع مختلفی از سازه‌های مکانیکی اجرا می‌شود که این سازه‌ها با جمع‌آوری روان‌آب و سیلاب، آب را به‌تدریج به سفره‌های آب زیرزمینی هدایت می‌کنند.

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری نیشابور خاطرنشان کرد: هدف اصلی این پروژه‌ها، ذخیره سطحی آب و افزایش تبخیر نیست، بلکه تغذیه منابع آب زیرزمینی و کنترل سیلاب‌های مخرب است.

۲۰۰ هزار هکتار اراضی مستعد آبخیزداری در نیشابور
آزادروح با اشاره به ظرفیت‌های شهرستان نیشابور گفت: حدود ۲۰۰ هزار هکتار اراضی مستعد اجرای عملیات آبخیزداری در نیشابور وجود دارد که با اجرای سازه‌های مکانیکی و پروژه‌های بیولوژیک، امکان کنترل حدود ۱۹۵ میلیون مترمکعب روان‌آب فراهم می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: این ظرفیت می‌تواند بخش قابل توجهی از کمبود آب شهرستان را جبران کند.

آزادروح افزود: با وجود این ظرفیت بالا، تاکنون فقط در حدود ۱۰ هزار هکتار از این اراضی عملیات آبخیزداری اجرا شده است که این موضوع نشان‌دهنده فاصله قابل توجه با اهداف تعیین‌شده و ضرورت تسریع در اجرای این طرح‌هاست.

بند خاکی بشرآباد؛ نمونه موفق آبخیزداری در نیشابور 
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری نیشابور با اشاره به پروژه‌های اجراشده در این شهرستان اظهار کرد: بند خاکی روستای بشرآباد یکی از طرح‌های شاخص آبخیزداری در نیشابور است که توانسته حدود ۲۳ هزار مترمکعب رسوب را کنترل کند و مخزن آن قابلیت کنترل و نفوذ حدود ۹۰ هزار مترمکعب آب را دارد که این آب به منابع پایین‌دست از جمله قنات روستا منتقل می‌شود.

احیای قنات و بهبود معیشت روستاییان
آزادروح ادامه داد: به گفته اهالی روستای بشرآباد، پیش از اجرای این پروژه در سال ۱۳۹۹، قنات روستا در آستانه خشک‌شدن قرار داشت، اما پس از احداث بند خاکی، آب قنات دوباره جاری شده و علاوه بر تقویت منابع آبی، موجب بهبود معیشت و اقتصاد روستا شده است.

وی با اشاره به اقدامات انجام‌شده در شهرستان نیشابور گفت: تاکنون ۷ طرح آبخیزداری در نیشابور اجرا شده است و برای اجرای هر یک از این بندهای آبخیزداری، اعتباری بین ۵ تا ۲۰ میلیارد تومان مورد نیاز است.

لزوم لایروبی دوره‌ای با مشارکت بهره‌برداران
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری نیشابور تأکید کرد: برای جلوگیری از خسارات احتمالی و حفظ کارایی این سازه‌ها، لایروبی بندهای آبخیزداری باید با مشارکت بهره‌برداران و هر ۲ تا ۳ سال یک‌بار انجام شود تا این سازه‌ها بتوانند عملکرد مطلوب خود را در کنترل سیلاب و تغذیه منابع آب زیرزمینی حفظ کنند.

آزادروح در پایان با اشاره به شرایط اقلیمی نیشابور خاطرنشان کرد: آبخیزداری در مناطق خشک و نیمه‌خشک، تنها یک پروژه عمرانی نیست، بلکه رویکردی راهبردی برای مدیریت منابع طبیعی، کاهش خسارات ناشی از حوادث طبیعی، افزایش تاب‌آوری سرزمین و تضمین آینده زیست‌محیطی شهرستان نیشابور به‌شمار می‌رود.

وی با اشاره به اینکه توسعه طرح‌های آبخیزداری، علاوه بر کنترل سیلاب و تقویت منابع آب زیرزمینی، می‌تواند به احیای پوشش گیاهی، کاهش فرسایش خاک، حفظ منابع طبیعی و تضمین آینده زیست‌محیطی شهرستان نیشابور کمک کند، گفت: این موضوع نیازمند تأمین اعتبارات، تداوم اجرا و مشارکت جدی بهره‌برداران و دستگاه‌های اجرایی است.

انتهای خبر/