نیشابور در آستانه خشکسالی جدی

به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «صبح توس»؛ با افزایش دمای هوا و کاهش چشمگیر بارندگی‌ها در سال جاری، نگرانی‌ها درباره تأمین آب شرب در نقاط مختلف کشور از جمله شهرستان نیشابور رو به افزایش است. این شهرستان که عمده منابع آبی آن از چاه‌های زیرزمینی تأمین می‌شود اکنون با چالش‌هایی مانند افت سطح آب، مصرف بالای روستایی و برداشت‌های غیرمجاز روبه‌روست. در این شرایط گفت‌وگو با محمدامین صارمی مدیر شرکت آب و فاضلاب نیشابور، فرصتی فراهم کرد تا از نزدیک به بررسی وضعیت فعلی، اقدامات انجام‌شده و برنامه‌های پیش‌رو در حوزه مدیریت منابع آبی این شهرستان بپردازیم.

صبح توس:
آقای مهندس، سلام و وقت‌ بخیر. ممنون از وقتی که گذاشتید. لطفاً در ابتدا وضعیت منابع آبی نیشابور را برای ما تشریح بفرمایید. آیا واقعاً با تنش آبی جدی مواجه هستیم؟

صارمی:
در مورد وضعیت منابع آبی نیشابور باید بگویم که عمده تامین آب شرب شهر ما از حدود ۵۰ حلقه چاه زیرزمینی انجام می‌شود. متأسفانه منابع سطحی و رودخانه‌ای در این منطقه تقریباً وجود ندارند یا قابل استفاده نیستند پس ما به منابع زیرزمینی وابسته‌ایم.
دبی آبدهی این چاه‌ها نسبت به سال گذشته تغییر چشمگیری نداشته و تقریباً مشابه همان میزان است.
با این وجود، نکته مهم این است که امسال دمای هوا افزایش داشته و مصرف آب در نتیجه این افزایش دما بالاتر رفته است. هر یک درجه افزایش دما باعث حدود ۵ درصد افزایش مصرف آب می‌شود. این یعنی با افزایش چند درجه‌ای دما، ما به طور قابل توجهی باید آب بیشتری تأمین کنیم تا مصرف را جبران کنیم.
همچنین میزان بارندگی‌های امسال نسبت به میانگین بلندمدت و سال گذشته کاهش یافته و این موضوع فشار بر منابع آبی را بیشتر کرده است.

صبح توس:
پس اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم، افزایش دما و کاهش بارندگی باعث شده که شرایط تأمین آب سخت‌تر شود؟

صارمی:
دقیقا همینطور است. افزایش دما و کاهش بارندگی دو عامل اصلی تشدید کننده تنش آبی هستند.
علاوه بر این باید اشاره کنم که مصرف در مناطق روستایی نیز بسیار بالاتر از الگوی معمول است، حتی در بعضی مناطق بیش از دو برابر الگوی استاندارد است. علت این موضوع بخشی به شرایط زندگی و دسترسی بهتر به آب و بخش دیگری به مصرف دام‌ها برمی‌گردد.
دامداران وقتی در مراتع آبی نداشته باشند به ناچار برای تأمین آب دام‌ها به شبکه‌های آبرسانی روستایی روی می‌آورند و این خود فشار مضاعفی روی منابع آب می‌گذارد.

صبح توس:
با توجه به این فشارها چقدر می‌توان در روستاها تامین آب داشت؟ آیا مشکل کمبود آب در روستاها جدی است؟

صارمی:
بله، در حال حاضر تأمین آب پایدار برای برخی روستاها بسیار سخت شده است. مثلاً در دهستان بینالود و برخی مناطق اطراف آن به دلیل وجود چاه‌های غیرمجاز و افت منابع زیرزمینی ما با محدودیت جدی مواجه هستیم.
چند روستا مثل  دامنجان و برخی دیگر مشکلات قابل توجهی در تأمین آب دارند و ناچاریم با حفر چاه‌های جدید یا استفاده از تانکرهای آبرسانی موقت این کمبودها را جبران کنیم.
اما به طور کلی، منابع موجود محدود است و نمی‌توانیم به آسانی حجم زیادی چاه جدید حفر کنیم، چون عمق آب زیرزمینی کاهش یافته و کیفیت آب هم به مرور ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرد.

صبح توس:
چاه‌های غیرمجاز چه تأثیری روی منابع آب دارند و چگونه با آنها برخورد می‌شود؟

صارمی:
چاه‌های غیرمجاز یکی از چالش‌های جدی ما هستند. این چاه‌ها باعث برداشت غیرقانونی و بی‌رویه آب می‌شوند که به افت منابع آب زیرزمینی و تخریب دشت نیشابور منجر شده است.
متأسفانه برخی از این چاه‌ها سال‌ها بدون مجوز و نظارت حفر شده‌اند و باعث شده‌اند که دشت نیشابور به مرحله بحرانی برسد.
بر اساس قوانین، برخورد با چاه‌های غیرمجاز انجام می‌شود ولی به دلیل ملاحظات اجتماعی و گستردگی موضوع، این روند دشوار است و نیازمند همکاری و همراهی همه دستگاه‌ها و مردم است.

صبح توس:
چه اقداماتی برای اصلاح و بهبود وضعیت شبکه آبرسانی شهری انجام شده است؟ آیا قطعی آب داریم؟

صارمی:
خوشبختانه در شهر نیشابور تا امروز قطعی آب گسترده و طولانی نداشته‌ایم که این به خاطر ذخیره‌سازی و مدیریت ورودی آب به شبکه است. البته در برخی مناطق افت فشار آب گزارش شده که بیشتر به دلیل فرسودگی شبکه و ضعف در اصلاح شبکه است. در شهر ما بیش از ۲۵۰ کیلومتر شبکه آب وجود دارد که بخش زیادی از آن فرسوده است و نیاز به اصلاح و بازسازی مداوم دارد.
ما در سال‌های اخیر قراردادهای متعددی برای اصلاح شبکه بسته‌ایم و مشارکت مردم را نیز در برخی محله‌ها جلب کرده‌ایم. در سال گذشته بیش از ۲۵ کیلومتر شبکه تعویض شده است. هدف این است که هدررفت آب کاهش یابد و مصرف بهینه شود.

صبح توس:
در زمینه مدیریت مصرف و کنترل مشترکین چه برنامه‌هایی دارید؟ نرخ آب هم افزایش یافته، درست است؟

صارمی:
یکی از اقدامات مهم ما اصلاح و کنترل کنتورهای خراب و مدیریت مصرف است.
بیش از ۱۵ درصد کنتورهای ما عمر بالای بیست سال دارند که دقت آنها کاهش یافته و باعث افزایش هدررفت و سوءمصرف می‌شوند.
برنامه داریم تا این کنتورها را تعویض کنیم و همچنین با مشترکان پرمصرف که رعایت نمی‌کنند، برخورد کنیم، البته قانون برخی محدودیت‌ها دارد ولی در چارچوب قوانین، تلاش می‌کنیم.
افزایش نرخ آب به منظور مدیریت مصرف و جلوگیری از هدررفت است، ولی هنوز نرخ‌ها به مقدار واقعی خود نرسیده‌اند.
فرهنگ‌سازی در مصرف آب و اطلاع‌رسانی به مردم بسیار مهم است تا این رفتار اصلاح شود.

صبح توس:
طرح‌های بلندمدت برای تأمین آب نیشابور چیست؟ مثلاً پروژه سد بار چه تاثیری دارد؟

صارمی:
یکی از طرح‌های مهم که در حال پیگیری است، استفاده از آب سد بار برای تأمین آب شرب شهر نیشابور است.
در حال حاضر سد بار ظرفیت حدود ۱۲ میلیون متر مکعب دارد که سهم فولاد حدود ۵ تا ۶ میلیون متر مکعب است.
هدف این است که پس از تکمیل شبکه فاضلاب و تصفیه، سهم فولاد به آب شرب واگذار شود و حدود ۵ تا ۶ میلیون متر مکعب آب به شبکه آب شرب نیشابور تزریق شود.
این پروژه در مراحل مطالعات و اصلاح برنامه‌هاست و پیگیری‌های جدی انجام می‌شود.
اجرای این طرح می‌تواند تا حد زیادی فشار روی منابع زیرزمینی را کاهش دهد و پایداری تأمین آب را افزایش دهد.

صبح توس:
در پایان، چه توصیه‌ای به مردم و مسئولان دارید تا در شرایط کم‌آبی بهتر عمل کنیم؟

صارمی:
ابتدا از همه مردم عزیز می‌خواهم که مصرف بهینه و مدیریت مصرف را جدی بگیرند و هرگونه هدررفت آب را گزارش کنند.
اصلاح رفتار مصرف، همکاری در رعایت الگوهای مصرف و توجه به نکات صرفه‌جویی حیاتی است.
از مسئولان هم درخواست دارم که به طور جدی به اصلاح شبکه‌ها، مدیریت منابع و پیگیری طرح‌های بزرگ تامین آب بپردازند.
ما در شرایط بسیار حساس و بحرانی منابع آب هستیم و بدون مشارکت همه دستگاه‌ها و مردم، نمی‌توانیم مشکل را حل کنیم.
امیدوارم با همکاری و تلاش مستمر، بتوانیم آینده بهتری برای تامین آب پایدار شهرستان نیشابور داشته باشیم.

انتهای خبر/